TS.BS.Nguyễn Mạnh Khánh- Viêm dính khớp háng là tổn thương thường gặp trong bệnh lý viêm cột sống dính khớp (spondylarthrite ankylosante), chiếm tỷ lệ 30-40%. Bệnh gây dính khớp háng, ảnh hưởng tới vận động và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Thay toàn bộ khớp háng giúp người bệnh lấy lại chức năng và cải thiện vận động của khớp háng.
1. Triệu chứng lâm sàng:
- Giai đoạn đầu bệnh nhân xuất hiện đau vùng nếp bẹn, đi khập khiễng. Giai đoạn sau hạn chế vận động và dần dẫn tới dính khớp háng. Giai đoạn muộn khớp háng thường bị dính hoàn toàn ở tư thế xấu, háng co gấp hoặc khép. Các khớp khác cũng có thể bị tổn thương theo thứ tự thường gặp là khớp vai, khớp gối, khớp cổ chân.
- Hội chứng cột sống-khớp cùng chậu: đau cột sống lưng, thắt lưng, khớp cùng chậu hai bên, hạn chế vận động, cứng cột sống
- Tổn thương ngoài khớp: tổn thương tại mắt (viêm kết mạc mắt), tim mạch, phổi, thận, tiêu hóa, cơ xương (viêm các điểm bám tận của gân, loãng xương)...
Hình 1. Biến dạng co gấp do viêm dính khớp háng hai bên
2. Hình ảnh X quang:
- Khớp háng: hẹp khe khớp, viêm khớp hai bên, bờ khớp không đều, đặc xương dưới sụn, ở giai đoạn cuối dính khớp
+ Thể đặc xương hoặc xơ hóa: tiến triển chậm, thường cả hai bên, chỏm xương đùi vẫn còn hình cầu, hẹp khe khớp mức độ vừa, gai xương ổ cối
+ Thể phá hủy: gần giống viêm khớp háng dạng thấp, khe khớp hẹp nhiều, các ổ khuyết xương ở ổ cối và chỏm xương đùi
+ Thể dính khớp: điển hình cho viêm dính khớp háng, không còn thấy khe khớp và hình thành các bè xương đi từ xương chậu đến chỏm xương đùi
- Viêm khớp cùng chậu:
+ Giai đoạn 1: mất chất khoáng của bờ khớp, rộng khe khớp cùng chậu
+ Giai đoạn 2: bào mòn, hình ảnh tem thư ở rìa khớp
+ Giai đoạn 3: đặc xương ở bờ khớp
+ Giai đoạn 4: dính khớp cùng chậu hoàn toàn
- Cột sống: hình ảnh cầu xương, cột sống có hình cây tre, calci hóa đĩa đệm, tổn thương khớp liên mỏm gai sau, tổn thương khớp xương sườn-đốt sống. Hình ảnh loãng xương: tăng thấu quang, đốt sống cong lõm hai mặt
- Tổn thương các điểm bám gân: có thể thấy hiện tượng xơ các điểm bám tận (gai xương)
Hình 2. Hình ảnh X quang viêm dính khớp háng, khớp cùng-chậu hai bên và cột sống ngực-thắt lưng
3. Chẩn đoán:
Tiêu chuẩn chẩn đoán New York có sửa đổi (1984):
- Lâm sàng: ít nhất có một yếu tố
+ Đau thắt lưng > 3 tháng, cải thiện khi tập luyện, không giảm khi nghỉ ngơi
+ Hạn chế vận động cột sống thắt lưng
+ Giảm độ giãn lồng ngực (≤ 2,5cm)
- X quang:
+ Viêm khớp cùng chậu giai đoạn ≥2, nếu viêm khớp cùng chậu hai bên
+ Viêm khớp cùng chậu giai đoạn ≥3, nếu viêm khớp cùng chậu một bên
Chẩn đoán xác định khi có 1 tiêu chuẩn X quang và ít nhất 1 yếu tố thuộc tiêu chuẩn lâm sàng
4. Điều trị:
- Điều trị nội khoa:
Mục đích: chống đau, chống viêm, phòng chống cứng khớp, vật lý trị liệu (xem thêm bài Bệnh viêm cột sống dính khớp)
- Điều trị ngoại khoa:
+ Thay toàn bộ khớp háng: được chỉ định với những trường hợp viêm dính khớp háng, đau nhiều, hạn chế vận động khớp háng hoặc khớp háng dính
+ Đây là một phẫu thuật khó, đòi hỏi thực hiện ở các bệnh viện chuyên khoa sâu, đầy đủ phương tiện, cơ sở vật chất và phẫu thuật viên có kinh nghiệm do khớp háng thường viêm dính ở tư thế xấu, kỹ thuật khác biệt so với phẫu thuật thay toàn bộ khớp háng thông thường.
Hình 3. Viêm dính khớp háng phải trước và sau phẫu thuật
Một số hình ảnh bệnh nhân viêm dính khớp háng đã được TS.BS. Nguyễn Mạnh Khánh phẫu thuật tại BV Việt Đức
Bệnh nhân Lò Văn H., nam, 33 tuổi
Địa chỉ: Tông cọ, Thuận châu, Sơn la
Chẩn đoán: Viêm dính khớp háng 2 bên
Ngày phẫu thuật: Thay toàn bộ khớp háng trái ngày 2/7/2012
Thay toàn bộ khớp háng phải ngày 26/9/2012
Phẫu thuật viên: TS.BS. Nguyễn Mạnh Khánh
Phương pháp: thay toàn bộ khớp háng, không ciment
Kỹ thuật: ít xâm lấn
Hình 4. Hình ảnh X quang viêm dính khớp háng hai bên trước phẫu thuật
Hình 5. Hình ảnh X quang sau khi phẫu thuật thay toàn bộ khớp háng trái
Hình 6. Hình ảnh X quang sau khi phẫu thuật thay toàn bộ khớp háng hai bên
Bệnh nhân Ngô Văn T., nam, 56 tuổi
Địa chỉ: Vĩnh hưng, Hoàng mai, Hà nội
Chẩn đoán: Viêm dính khớp háng 2 bên
Bệnh sử: viêm cột sống dính khớp 20 năm
Ngày phẫu thuật: 8/4/2013
Phẫu thuật viên: TS.BS. Nguyễn Mạnh Khánh
Phương pháp: thay toàn bộ khớp háng phải, không ciment
Kỹ thuật: ít xâm lấn
Hình 7. Hình ảnh X quang viêm dính khớp háng hai bên trước phẫu thuật
Hình 8. Hình ảnh X quang sau khi phẫu thuật thay toàn bộ khớp háng phải
Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ NGUYỄN MẠNH KHÁNH
PHÓ GIÁM ĐỐC BỆNH VIỆN
TRƯỞNG KHOA CHẤN THƯƠNG CHỈNH HÌNH I
BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ VIỆT ĐỨC, HÀ NỘI
Địa chỉ: Tầng 3, nhà B3, Bệnh viện Việt Đức - Điện thoại: 0913.588.199
Lịch khám bệnh Bác sĩ Nguyễn Mạnh Khánh: 8h30 - 11h30 sáng thứ 3 hàng tuần, Phòng 16, Nhà C2, BV Việt Đức
Email: ngmanhkhanh@hotmail.com | Website: www.thaykhopnoisoi.com | Facebook: Nguyen Manh Khanh